ایمان به مبدا و معاد از ارکان حیاتی اعتقادات بشر است و سرآغاز دعوت پیامبران الهی نیز مومن نمودن مردم به غیب و واقعیت های نامحسوس است که دین خدا بر آنها استوار است. از این رو در هر عصر و زمان بسیاری با کشش معرفت فطری و دینی از هر خدمتی به جامعه بشریت کوتاهی نکردند تا با مطالعه آیات الهی درجه فهم و یقین مردم را نسبت به مرگ و معاد فزون تر سازند. بدین مضمون در ادبیات عرفانی ما که انعکاسی از تفکر و عقاید ماست، مفهوم دنیا و تفاوت آن با جهان آخرت، مرگ و زندگی پس از آن به خوبی نمایان است. در میان کاروان شعر و ادبیات ایران، عارف درد آشنا، عطار نیشابوری، با نگرش دینی و باور قلبی به مبدا هستی و اعتقاد راسخ به اصل معاد به فرجام انسان و جهان نیز توجه دارد. شیخ در دو مثنوی الهی نامه و مصیبت نامه، با بهره گیری از قرآن و احادیث در قالب تمثیل ابیاتی را درمورد مرگ و رستاخیز سروده است که بیانگر روحیه دینی ایشان است. وی معتقد است پیش از آنکه به مرگ طبیعی بمیرید، به مرگ ارادی خود را بمیرانید. یاد مرگ، همگانی بودن و آمادگی برای مرگ، گذر از تعینات و ترک دنیا، توشه آخرت، حسابرسی، نامه عمل و شفاعت از جمله مباحثی است که در این دو اثر مورد بحث قرار گرفته است و ضمن بیان روایات بسیار تصاویری از عالم پس از مرگ را ارائه می دهد.